Een separator is een speciaal apparaat dat gebruikt wordt om melk op hoge snelheid te laten ronddraaien, waardoor de melk wordt gescheiden in verschillende onderdelen op basis van hun dichtheid.
De belangrijkste scheiding die plaatsvindt is tussen:
- Room (melkvet, lichter)
- Magere melk (zwaarder)
Daarnaast kunnen ook andere zware deeltjes zoals vuil, cellen, en bacteriën gedeeltelijk verwijderd worden. De separator speelt dus een grote rol in de zuiverheid, kwaliteit en samenstelling van melkproducten.
Hoe werkt een separator?
De separator maakt gebruik van centrifugale kracht:
- Melk wordt in de separator gepompt.
- Via een toevoerbuis komt de melk in een snel ronddraaiende trommel terecht.
- De trommel draait met enorme snelheid rond.
- Vaak met 5000 tot 7000 toeren per minuut (afhankelijk van het type separator).
- Hierdoor ontstaat een enorme centrifugale kracht.
- Componenten scheiden zich automatisch:
- Zwaardere deeltjes (zoals magere melk, vuil, bacteriën) worden naar de buitenkant van de trommel geslingerd.
- Lichtere deeltjes (de vetbolletjes, dus room) verzamelen zich dichter bij de as van de draaiende trommel.
- Afvoer:
- De afgescheiden room wordt via een aparte uitgang weggeleid.
- De magere melk wordt via een andere uitgang afgevoerd.
Waar wordt een separator voor gebruikt?
🔹 In de melkverwerking:
- Om volle melk te splitsen in room en magere melk.
- Voor het maken van:
- Slagroom
- Boter
- Magere melkproducten
🔹 In kaasmakerijen:
- Om de melk een specifiek vetgehalte te geven.
- Sommige kazen (zoals Goudse) hebben een vastgesteld vetgehalte nodig in de wrongel.
🔹 In kwaliteitscontrole:
- Om bacteriën en vuil te verminderen in combinatie met bactofugatie (speciaal soort separator).
Voordelen van een separator
✅ Snelle verwerking: Grote hoeveelheden melk kunnen binnen enkele minuten worden gescheiden.
✅ Efficiënt: Veel beter dan natuurlijk afromen (waarbij melk uren moet staan).
✅ Constante kwaliteit: Je kunt exact het gewenste vetgehalte instellen voor je producten.
✅ Hygiënischer: Minder kans op besmetting en bederf.
Soorten separators
| Type | Toepassing | Opmerking |
|---|---|---|
| Klassieke separator | Handmatige separator met zwengel | Nog steeds populair bij hobby-kaasmakers |
| Industriële separator | Grote, volautomatische separatoren voor zuivelfabrieken | Draaien met 5000-7000 rpm |
| Bactofuge | Speciale separator die ook bacteriële sporen verwijdert | Wordt gebruikt bij hoogwaardige kaassoorten |
Aandachtspunten bij gebruik
⚠️ Reiniging:
- Separatoren moeten na elk gebruik grondig worden schoongemaakt om melkresten, vet en bacteriën te verwijderen.
- Slechte reiniging kan leiden tot biofilmvorming en besmetting.
⚠️ Instelling:
- Bij moderne separatoren kun je het gewenste vetgehalte instellen.
- Bij oude handmodellen moet je het roomafvoergaatje precies afstellen.
⚠️ Snelheid:
- De centrifugesnelheid moet correct zijn: te laag = slechte scheiding; te hoog = risico op schade aan de machine.
De separator is een onmisbaar hulpmiddel in de zuivelindustrie. Door het gebruik van centrifugale kracht wordt melk efficiënt gescheiden in room en magere melk. Hierdoor kan de melk aangepast worden aan het gewenste product: slagroom, boter, kaas of magere melkdranken.
Zonder separator zou melkverwerking veel trager, minder hygiënisch en minder nauwkeurig zijn!
