De Boerderij - Wat is er gaande op de boerderij?

Veel mensen realiseren zich niet wat er allemaal op de boerderij gebeurt voordat melk zijn weg vindt naar de kaasmakerij. Melk is niet zomaar een product dat rechtstreeks van de koe naar de kaasmakerij gaat; er gaat een zorgvuldig proces aan vooraf. Voordat melk geleverd mag worden, ondergaat deze op de boerderij diverse controles om de kwaliteit en veiligheid te waarborgen. Denk hierbij aan hygiënecontroles, temperatuurmetingen en keuringen op kiem- en celgetallen. Op deze pagina nemen we je mee in dit proces.

Melk: meer dan een onschuldig drankje

Hoewel melk van nature een voedzaam en gezond product is, kan het – als er niet zorgvuldig mee wordt omgegaan – ook ongewenste stoffen bevatten. In rauwe melk kunnen bacteriën zoals E. coli, Salmonella en Listeria aanwezig zijn.

Melkhygiëne en melkkwaliteit

De basis voor goede kaas is schone, kwalitatieve melk. De melk moet volledig vrij zijn van schadelijke bacteriën, resten van antibiotica en vuil, omdat deze de smaak, de rijping en de voedselveiligheid van de kaas kunnen beïnvloeden. Daarom is een strikte controle op hygiëne, diergezondheid en melkverwerking op de boerderij essentieel om te zorgen dat alleen de beste melk wordt gebruikt voor het maken van kaas.

Rauwe melk versus gepasteuriseerde melk

Kazen kunnen worden gemaakt van rauwe melk, die rechtstreeks van de koe komt zonder verhitting, of van gepasteuriseerde melk, die kort verhit wordt om schadelijke bacteriën te doden. Beide soorten melk hebben hun eigen kenmerken en eisen. Rauwe melk behoudt meer van de oorspronkelijke microflora, wat kan zorgen voor een diepere, complexere smaak in de kaas, maar vraagt om extra strenge hygiëne tijdens het melken en verwerken om voedselveiligheid te garanderen.

Voeding en gezondheid van de koeien

Kazen kunnen worden gemaakt van rauwe melk, die rechtstreeks van de koe komt zonder verhitting, of van gepasteuriseerde melk, die kort verhit wordt om schadelijke bacteriën te doden. Beide soorten melk hebben hun eigen kenmerken en eisen. Rauwe melk behoudt meer van de oorspronkelijke microflora, wat kan zorgen voor een diepere, complexere smaak in de kaas, maar vraagt om extra strenge hygiëne tijdens het melken en verwerken om voedselveiligheid te garanderen.

Wat de koe eet en hoe gezond ze is, heeft directe invloed op de melk en dus op de kaas.

Eisen:

  • Weidegang en ruwvoer zijn wenselijk voor traditionele of biologische kazen.

  • Koeien mogen geen genetisch gemodificeerd voer krijgen bij biologische kaasproductie.

  • Vaccinaties en diergezondheid moeten goed gedocumenteerd worden.

Boeren moeten kunnen aantonen dat hun melk voldoet aan de eisen voor kaasmaken. Dit gebeurt via onafhankelijke controles.

Eisen:

  • Regelmatige monstername (wekelijks of maandelijks) op celgetal, kiemgetal, vet, eiwit en remstoffen.

  • Qlip-keuring of soortgelijke certificering.

  • Indien biologisch: SKAL-certificering is verplicht.

Melk moet onder optimale omstandigheden naar de kaasmakerij worden gebracht of ter plekke worden verwerkt.

Eisen:

  • Opslag in RVS melktank, gekoeld op 4°C.

  • Maximale bewaartijd van 72 uur voor verwerking.

  • Transport in gereinigde RMO’s (rijdende melkontvangers) als de melk naar een andere locatie gaat.

Het moet altijd duidelijk zijn van welke koeien of welk koppel melk een bepaalde kaas komt.

Eisen:

  • Elke melklevering moet voorzien zijn van een datum, hoeveelheid, boerennummer en koelingstemperatuur.

  • Traceerbaarheid verplicht in geval van terugroepacties.

Boerderijkaas wordt gemaakt op het eigen erf van rauwe melk. Dit kent aparte wettelijke definities.

Eisen:

  • Moet op dezelfde locatie worden verwerkt als waar de melk geproduceerd is.

  • De melk mag niet verwarmd worden boven 40°C voor stremmen.

  • Alleen toegestaan als je voldoet aan de voorwaarden van het Warenwetbesluit Zuivel.

Geschiedenis op de boerderij

De vooruitgang op de boerderij

Traditionele boerderij

Boerderijen waren kleinschalig en volledig handmatig. Koeien werden met de hand gemolken en melk werd lokaal geconsumeerd of direct verwerkt.

Meer Lezen± 1800

Mechanisatie begint

De eerste eenvoudige melk- en melkapparaten deden hun intrede. Hierdoor kon er sneller en hygiënischer gemolken worden, al bleef veel nog handwerk.

Meer Lezen± 1900

Melkmachine en koeltank

Met de opkomst van de vacuüm-melkmachine en de eerste koelinstallaties verbeterde de melkkwaliteit aanzienlijk. Melk kon langer worden bewaard en veilig worden vervoerd.

Meer Lezen± 1950

Hygiëne en controle

Strenge hygiëne-eisen en de invoering van standaard melkcontroles zorgden voor een betere melkveiligheid. Ook de eerste RMO's (rijdende melkontvangstwagens) verschenen.

Meer Lezen± 1970

Volautomatische systemen

Automatische melkrobots kwamen langzaam op de markt. Koeien konden zichzelf laten melken, dag en nacht. Dit verhoogde de efficiëntie en diergezondheid.

Meer Lezen± 1990

Slimme technologie

Sensoren, apps en datamanagementsystemen hielpen boeren om de melkproductie, koegezondheid en melkhygiëne real-time te monitoren en verbeteren.

Meer Lezen± 2010

Duurzaam en circulair

Boerderijen richten zich steeds meer op duurzaamheid: beter dierenwelzijn, hergebruik van water en mest, en productie van melk met een kleinere ecologische voetafdruk.

Meer LezenHeden